O sztuce obdarowywania
Data publikacji 18.09.2015
Zbliża się Wigilia Świąt Bożego Narodzenia - najbardziej popularna okazja do obdarowywania się prezentami w Polsce. Zwyczaj obdarowywania się jest ważnym rytuałem społecznym, gdyż ma wpływ na budowanie wzajemnych relacji międzyludzkich.
Zbliża się Wigilia Świąt Bożego Narodzenia - najbardziej popularna okazja do obdarowywania się prezentami w Polsce. Zwyczaj obdarowywania się jest ważnym rytuałem społecznym, gdyż ma wpływ na budowanie wzajemnych relacji międzyludzkich. Wymiana podarków, prezentów, podarunków jest w Polsce głęboko zakorzeniona w narodowej tradycji. Na imieniny onegdaj dawano wiązanie, na Nowy Rok powszechny był zwyczaj dawania kolędy, podarek za dobrą nowinę nazywał się nowinne, za znalezienie rzeczy zgubionej - znaleźne, ofiara dla zwierzchności - poczesne, dla narzeczonej - zalotne, z podróży zaś przywożono gościniec.
Współcześnie również nie brakuje okazji do obdarowywania się prezentami, istnieją bowiem liczne zwyczaje powszechne, okolicznościowe, korporacyjne i inne.
Spójrzmy zatem na zagadnienie wymiany prezentów nieco szerzej, nie tylko w kontekście najbliższych świąt.
Prezentem nazywamy przedmiot lub dobro niematerialne, przekazywane obdarowywanemu w celu sprawienia mu radości. Poprzez wręczenie prezentu chcemy coś komuś zakomunikować, podkreślić nasz związek z tymi osobami, spłacić jakieś zobowiązania, uspołecznić kogoś lub wyedukować. Najbardziej oczekiwane prezenty w naszym kraju to kosmetyki, odzież, sprzęty RTV i AGD, biżuteria, książki, płyty, sprzęt komputerowy oraz... pieniądze. Badania dotyczące prezentów naszych marzeń wykazały jednak, że co ósmy badany stwierdził, iż nie ma znaczenia co dostanie na prezent, gdyż przede wszystkim liczy się sam fakt obdarowania i intencje ofiarodawcy.
Prezenty oznaczają zazwyczaj sytuację miłą, zarówno dla obdarowującego, jak i obdarowywanego. Wielu psychologów stwierdza jednak, że obdarowywanie prezentami, a wcześniej ich poszukiwanie i dokonywanie wyboru, może powodować sytuacje napięcia i stresu. O tych sytuacjach mówi się, że stanowią „ciemną stronę" prezentu. Najczęściej są one związane z brakiem rozpoznania potrzeb przez obdarowującego lub otrzymaniem niechcianego, nieakceptowanego lub bezużytecznego prezentu z punktu widzenia obdarowanego. Często też, szczególnie wśród dzieci, istnieje tendencja do porównywania swoich prezentów – podsyca to niewłaściwego „ducha rywalizacji” i może wykształcać błędne przekonanie, że „liczą się tylko ci, którzy posiadają”.
Okazuje się, że w kwestii prezentów, również płeć determinuje odmienne zachowania. Kobiety częściej niż mężczyźni dbają o zaspokajanie potrzeb innych, są bardziej zaangażowane w obdarowywanie prezentami. W przypadku prezentów bożonarodzeniowych zaczynają je gromadzić wcześniej i poświęcają więcej czasu na ich wybór i zakup aniżeli mężczyźni. Mężczyźni za to wydają na prezenty więcej pieniędzy.
W rodzinach, w których mąż i ojciec często bywa poza domem ze względu na pracę, prezent staje się swoistą rekompensatą za brak więzi.
W relacjach międzyludzkich prezent może zastępować komunikat słowny. I tu może pojawić się problem. Obdarowujący może mieć trudności z właściwym doborem prezentu tak, by ten adekwatnie wyrażał jego zamierzone przesłanie (np. jesteś dla mnie najważniejsza). Z kolei obdarowywany, może źle zinterpretować komunikat dostarczany przez prezent. Wówczas nietrudno o nieporozumienie, wręczenie pachnącego mydełka nie musi wcale zawierać w sobie komunikatu: „ofiaruję ci mydło, byś częściej z niego korzystał, ty brudasie!”
Niekiedy ważny jest stopień intymności prezentu. Prezent intymny to taki, który odpowiada potrzebom i gustom obdarowywanego i jest przeznaczony tylko i wyłącznie dla niego. Im bardziej intymny prezent, tym bardziej intymny związek uczestników procesu obdarowywania. Prezenty praktyczne mogą zaś wyraźnie zaznaczać brak intymnej relacji między obdarowującym a obdarowywanym. Jeśli chodzi zaś o cenę prezentu, to można zaobserwować pewną prawidłowość: im większy koszt, tym bliższa relacja. Nazbyt kosztowny jednak, może powodować zakłopotanie obdarowanego. Pieniądze jako prezent mogą też symbolizować brak czasu, brak pomysłu na prezent, a tym samym nieznajomość potrzeb obdarowywanego lub też podkreślać różnice w statusie społecznym i ekonomicznym. Oprócz kosztu i intymności prezentu na naturę relacji obdarowujący - obdarowywany ma wpływ ich wcześniejsza „historia obdarowywania", czyli jakie prezenty i przy jakich okazjach obie strony wymieniały do tej pory.
Po tych wskazówkach odnośnie wyboru właściwego sposobu obdarowania, życzę wszystkim Państwu w imieniu Sekcji Psychologów KWP w Bydgoszczy, by tegoroczne prezenty bożonarodzeniowe były „trafione” i sprawiły Wam i Waszym bliskim mnóstwo radości!A na koniec rozważmy, czy czasem najwspanialszym prezentem dla każdego, nie będzie możliwość obdarowywania innych - niekoniecznie „od święta” i niekoniecznie kosztownie?
wykorzystano artykuł:
Tkaczyk Jolanta: Dlaczego ludzie dają prezenty? „Master of Business Administration” 2003, nr 6
podinsp. Jacek Tuleya
Sekcja Psychologów KWP w Bydgoszczy
Autor:
Publikacja: