Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych
Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych obchodzony jest od 1992 roku. Ten dzień upamiętnia datę ogłoszenia oraz przyjęcia przez Zgromadzenie Ogólne ONZ tzw. Światowego Programu Działania na rzecz Osób Niepełnosprawnych (rezolucja 37/52 z 3 grudnia 1982 roku).
Wspomniany Program przedstawia światową strategię rozwoju działań zapobiegających niepełnosprawności, możliwości rehabilitacji i wyrównywania szans, które dotyczą pełnego udziału osób z niepełnosprawnościami w życiu społeczeństwa i w rozwoju kraju. Ponadto, kładzie też szczególny nacisk na potrzebę ujmowania niepełnosprawności z perspektywy praw człowieka.
Dopiero pod koniec 2006 roku została przyjęta Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ – dokument przełomowy w zakresie ochrony praw człowieka osób z niepełnosprawnościami. Cytując słowa p. Krystyny Mrugalskiej z Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych można powiedzieć, że „Ideą przewodnią Konwencji jest wolność człowieka, który z powodu uszkodzenia organizmu i spowodowanych tym ograniczeń aktywności nie może być zniewolony i pozbawiony możliwości wyborów, a przez to – wpływu na swoje życie. Ma on prawo korzystać z tego samego, co jest dostępne wszystkim innym bywatelom. Stan ten uzyskuje się na drodze znoszenia barier, racjonalnych przystosowań odpowiednich do potrzeb osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami i potrzeb konkretnych osób oraz usług wspierających w sytuacjach, gdy osoba niepełnosprawna nie jest w stanie przezwyciężyć barier fizycznych, intelektualnych i społecznych własnymi siłami”.
W Polsce obowiązuje też tzw. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, uchwalona w dniu 1 sierpnia 1997 roku, która gwarantuje „prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz zakaz dyskryminacji tych osób, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia [im] życie codzienne, naukę oraz pełnienie ról społecznych”.
Szacuje się, że na świecie jest około 600 milionów osób z niepełnosprawnością, co stanowi około 10% całej ludzkiej populacji. W Polsce, wg danych pochodzących z materiałów Fundacji Integracja, żyje prawie 6 mln osób z niepełnosprawnością. W skali kraju jest to około 15%, a więc co szósta osoba w Polsce. Wnioskiem z tych badań jest stwierdzenie, że zarówno w skali globalnej, jak i w Polsce, problem ten dotyka znaczącej części społeczeństwa. W sposób pośredni natomiast, praktycznie wszyscy stykamy się na co dzień z niepełnosprawnością (np. w rodzinie, pracy, wśród znajomych, społeczności lokalnej). Z tego względu tak ważne jest, aby prawa znały nie tylko same osoby niepełnosprawne, ale by edukować całe społeczeństwo, zwłaszcza w aspekcie przeciwdziałania dyskryminacji.
Istnieje kilka rodzajów niepełnosprawności:
-
sensoryczna – kiedy niepełnosprawność dotyczy któregoś ze zmysłów (są to więc osoby niewidome, niedowidzące, niesłyszące/głuche, niedosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej);
-
intelektualna;
-
fizyczna (osoby z dysfunkcją narządu ruchu, niedowładami oraz porażeniem);
-
obniżona sprawność funkcjonowania społecznego (osoby z zaburzeniami równowagi nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia psychicznego);
-
obniżona sprawność komunikowania się (osoby z zaburzeniami mowy, osoby z autyzmem).
Warto zwrócić uwagę, że wiele organizacji, zajmujących się problemem niepełnosprawności postuluje, aby w miejsce sformułowania „osoba niepełnosprawna” używać wyrażenia „osoba z niepełnosprawnością”, ponieważ niepełnosprawność jest tylko częścią tożsamości człowieka nią dotkniętego i nie powinna definiować go jako osoby w pierwszej, a często wyłącznej kolejności.
Prawa osób z niepełnosprawnością to przede wszystkim pełnia praw, które przysługują pełnosprawnym. W przeszłości osoby z niepełnosprawnościami miały pozostawać niewidzialne. Były traktowane jak „obiekty” wymagające ochrony, leczenia i pomocy, a nie jak podmioty prawa. Konsekwencją takiego traktowania było wykluczenie osób niepełnosprawnych z głównego nurtu społeczeństwa.
Postulaty środowisk, zajmujących się prawami osób z niepełnosprawnością zmierzają do tego, aby stopniowo odchodzić od modelu, w którym nacisk kładziono na potrzebę „reperacji” i rekompensowania różnych braków określonymi formami terapii i opieki na rzecz modelu opartego na jak najszerszej integracji ze społeczeństwem i traktowania osób z niepełnosprawnościami tak, jak pozostałych członków społeczeństwa (przykładem może być tendencja do tworzenia tzw. klas integracyjnych w szkołach i przedszkolach).
Link do Centrum Informacji i Wsparcia Osób Niepełnosprawnych:
http://www.kson.pl/centrum-informacji/punkt-informacji-w-bydgoszczy
Autor: kom. Anna Zwiefka
Publikacja: Piotr Pawlaczyk